Η πτώση της δικτατορίας το 1974 και η μεταπολίτευση αλλάζουν το πολιτικό σκηνικό της χώρας.
Η ελληνική κοινωνία πιέζει για αλλαγές στην εκπαίδευση εξαιτίας τόσο των συσσωρευμένων αδιεξόδων όσο και της προσπάθειας η χώρα να προσαρμοσθεί σε έναν γρήγορο εκδυτικισμό (εν όψει της ένταξής της στην ΕΟΚ).
Μετά την πτώση της χούντας έγιναν ενέργειες για αλλαγή του
κλίματος στην εκπαίδευση με:
- την επάνοδο στην υπηρεσία όλων των απολυμένων από τη χούντα στελεχών του υπουργείου,
- με την αλλαγή των σχολικών βιβλίων όσο το δυνατόν ταχύτερα,
- με την εισαγωγή του εμβληματικού βιβλίου «Τα Ψηλά Βουνά» ως αναγνωστικού στην τρίτη τάξη του δημοτικού σχολείου,
- με την εισαγωγή του βιβλίου «Αγωγή του Πολίτη» της μαχητικής φεμινίστριας Αγνής Ρουσοπούλου,
- με τη σύνθεση ενός τρίτομου Ανθολογίου Λογοτεχνίας για όλες τις τάξεις του δημοτικού. Το έργο αυτό, που ήταν πρωτότυπο για την εποχή που εκδόθηκε, είχε ως επόπτες τον λόγιο Γ.Π. Σαββίδη και τον μετέπειτα Πρόεδρο Δημοκρατίας Μ. Στασινόπουλο. Το Ανθολόγιο περιείχε κείμενα ποιητών και συγγραφέων που ως τότε ήταν αποκλεισμένοι από το σχολείο, όπως, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Βασίλης Ρώτας, η Ρένα Καρθαίου κ.ά.
Σύνταγμα του 1975
Το 1975 ψηφίζεται νέο σύνταγμα, με το οποίο επανήλθε σε ισχύ και κατοχυρώθηκε η εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και το δικαίωμα της δωρεάν εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, όπως και η ελευθερία της έρευνας.
Επίσης απαλείφθηκε η συνταγματική διάταξη του 1911 που κατοχύρωνε την καθαρεύουσα «ως επίσημη γλώσσα του κράτους»: η ιδεολογική ταύτιση της χούντας με την καθαρεύουσα ανάγκαζε, εκ των πραγμάτων, την πολιτική ηγεσία της χώρας να πάρει αποστάσεις από αυτή.
Μεταρρύθμιση του 1976
Το 1976 έγινε μεταρρύθμιση (κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας), με σκοπό την άρση των σοβαρών εκπαιδευτικών προβλημάτων.
Αυτή προώθησε:
- την εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
- το τριετές γυμνάσιο (υποχρεωτικό για όλα τα παιδιά) και τριετές λύκειο (Γενικό – Τεχνικό). Αυτή η ρύθμιση προωθούσε την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση.
- την κατάργηση της αριθμητικής βαθμολογίας στο δημοτικό σχολείο.
- τη συνεκπαίδευση των δύο φύλων.
- τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μόνο από δόκιμες μεταφράσεις στο γυμνάσιο (την οποία στήριξαν οι Παπανούτσος και Δημαράς μαζί με τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή).
- την κατάργηση των εισιτηρίων εξετάσεων για το γυμνάσιο (εισαγωγικές εξετάσεις από το γυμνάσιο στο λύκειο).
- την καθιέρωση της πενθήμερης εβδομάδας (για τα σχολεία ίσχυσε από 1/1/81). Μέχρι τότε οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί πήγαιναν στο σχολείο και το Σάββατο.
Κριτική
Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια αυτής της περιόδου στοχεύει στην κοινωνική δικαιοσύνη, με το κράτος προνοίας να ασκεί μια εκπαιδευτική πολιτική για την αντιστάθμιση της άνισης κατανομής των εκπαιδευτικών αγαθών. Η ισότητα ευκαιριών και η παροχή παιδείας σε όλους θα αποτελέσουν τους βασικούς εκπαιδευτικούς στόχους αυτής της περιόδου.
Στην πραγματικότητα η νέα μεταρρύθμιση είναι βασισμένη στην προηγούμενη του 1964 και, αν και έχει την συναίνεση των πολιτικών κομμάτων, έρχεται καθυστερημένη και γεμάτη ελλείψεις, με θέσεις ξεπερασμένες από τις εξελίξεις της εποχής. Επί παραδείγματι, όταν η δημοτική γλώσσα θεωρείται μεταρρυθμιστικό μέτρο το 1913 δεν μπορεί να θεωρείται μεταρρυθμιστικό μέτρο και 63 χρόνια αργότερα!
Για την εκπαίδευση στην περιοχή του Θέρμου η δεκαετία του 1970 είναι η αρχή μιας καθοδικής πορείας. Αν και τα χωριά διατηρούν ακόμα τον πληθυσμό τους, αυτή την εποχή κλείνουν 5 σχολεία:
Αγίου Ιωάννη Κόνισκας, Αρχαιοτήτων (Θέρμου), Διάσελλου, Καμένων Αμπελίων, Νεροσύρτη. Αυτό συνεπάγεται μεγάλη ταλαιπωρία για τους μαθητές των χωριών, που ήταν υποχρεωμένοι να πεζοπορούν πολλές ώρες για να πάνε στο κοντινότερο σχολείο. Εξάλλου η πεζοπορία ωρών προς και από το σχολείο ήταν συχνό φαινόμενο προηγούμενων δεκαετιών και κατάσταση συνηθισμένη για πολλά παιδιά του ορεινού Θέρμου. Προφανώς η θέση αυτών των παιδιών ήταν μειονεκτική σε σχέση με τα παιδιά που ζούσαν σε μεγαλύτερα χωριά ή αστικά κέντρα.